De kiezer wordt bedankt.
De
KiesKatwijk ploeg bedankt iedereen die op ons gestemd heeft. In totaal hebben
we honderd stemmen minder gekregen dan de vorige keer. We zijn daarmee licht
achteruit gegaan en dat resulteerde deze keer in een zetel minder. Omdat
RTVKatwijk ons vroeg om commentaar te leveren op de uitslagen hebben we de
cijfers eens tegen het licht gehouden. Hieronder ziet u in een tabel de
uitslagen afgezet tegen die van 2014. De volgorde is die van grootste winnaar
naar de grootste verliezer (kolom “relatieve stijging”).
KiesKatwijk ploeg bedankt iedereen die op ons gestemd heeft. In totaal hebben
we honderd stemmen minder gekregen dan de vorige keer. We zijn daarmee licht
achteruit gegaan en dat resulteerde deze keer in een zetel minder. Omdat
RTVKatwijk ons vroeg om commentaar te leveren op de uitslagen hebben we de
cijfers eens tegen het licht gehouden. Hieronder ziet u in een tabel de
uitslagen afgezet tegen die van 2014. De volgorde is die van grootste winnaar
naar de grootste verliezer (kolom “relatieve stijging”).
Voor de liefhebber van het vak
rekenen
rekenen
De donkere
kolom (absolute stijging) laat zien wat de verandering is van het percentuele
aandeel in het totaal van de geldig uitgebrachte stemmen. Je kunt niet direct de aantallen stemmen met
elkaar vergelijken omdat er dit jaar wel 14% meer stemmen zijn uitgebracht dan
in 2014. Die percentuele aandelen in het totaal uit 2014 en 2018 kun je wel met
elkaar vergelijken. De uitkomsten daarvan ziet u in de kolom “relatieve
stijging”. Dus de VVD heeft wel 55,4% meer stemmen dan de vorige keer maar de
stijging van het stemmenaandeel is 36,22%. Dat lijkt indrukwekkend, maar het absolute
aandeel van deze partij in het totaal stijgt met 2,3%.
kolom (absolute stijging) laat zien wat de verandering is van het percentuele
aandeel in het totaal van de geldig uitgebrachte stemmen. Je kunt niet direct de aantallen stemmen met
elkaar vergelijken omdat er dit jaar wel 14% meer stemmen zijn uitgebracht dan
in 2014. Die percentuele aandelen in het totaal uit 2014 en 2018 kun je wel met
elkaar vergelijken. De uitkomsten daarvan ziet u in de kolom “relatieve
stijging”. Dus de VVD heeft wel 55,4% meer stemmen dan de vorige keer maar de
stijging van het stemmenaandeel is 36,22%. Dat lijkt indrukwekkend, maar het absolute
aandeel van deze partij in het totaal stijgt met 2,3%.
De beoordeling van de cijfers
OPA deed
niet meer mee, dus de grootste verliezer is De Lokalen die haar twee zetels
moet inleveren. Dat verlies is niet in een percentage t.o.v. 2014 uit te
drukken omdat De Lokalen pas halverwege de rit zijn ontstaan. Ik beschouw voor
het gemak alle winst- en verliespercentage die rond de 1% bedragen hier als een
“gelijkspel”. Als we naar GB kijken zonder Lokalen dan zie je dat ze in 2014
3044 stemmers hebben getrokken en in 2018 3031. Ze leveren hiermee 1,44%
stemmenaandeel in. Maar we hebben net afgesproken dat we dat als een gelijkspel
zien.
niet meer mee, dus de grootste verliezer is De Lokalen die haar twee zetels
moet inleveren. Dat verlies is niet in een percentage t.o.v. 2014 uit te
drukken omdat De Lokalen pas halverwege de rit zijn ontstaan. Ik beschouw voor
het gemak alle winst- en verliespercentage die rond de 1% bedragen hier als een
“gelijkspel”. Als we naar GB kijken zonder Lokalen dan zie je dat ze in 2014
3044 stemmers hebben getrokken en in 2018 3031. Ze leveren hiermee 1,44%
stemmenaandeel in. Maar we hebben net afgesproken dat we dat als een gelijkspel
zien.
De grote winnaar
De grote
winnaar is natuurlijk Durf. De opkomst van Durf beschouw ik trouwens als een
verrijking. Ik verwacht dat deze partij net als KiesKatwijk aan gezond verstand
politiek gaat doen. De tweede winnaar is
de VVD. Maar er is naast de opkomst van Durf nog een opmerkelijk feit. De echte verrassing is dat het CDA, GB en
PvdA overeind zijn gebleven. In zekere zin kunnen ze dat als een overwinning
beschouwen.
winnaar is natuurlijk Durf. De opkomst van Durf beschouw ik trouwens als een
verrijking. Ik verwacht dat deze partij net als KiesKatwijk aan gezond verstand
politiek gaat doen. De tweede winnaar is
de VVD. Maar er is naast de opkomst van Durf nog een opmerkelijk feit. De echte verrassing is dat het CDA, GB en
PvdA overeind zijn gebleven. In zekere zin kunnen ze dat als een overwinning
beschouwen.
De verliezers
De verliezers
in stemmenaantallen zijn naast De Lokalen vooral D66, SGP en CU. Alle overige
partijen waaronder KiesKatwijk schommelen rond de 1% winst en verlies en zijn
dus redelijk stabiel gebleven. Maar zo werkt het niet. Door de 14% hogere
opkomst kun je de aantallen stemmen van 2014 niet vergelijken met die van 2018.
De zetelverdeling laat zien hoe het werkelijk zit. CU, SGP en KK zijn naast De
Lokalen de verliezers. Met 45 stemmen meer
hadden De Lokalen de laatste restzetel nog kunnen veroveren, die ging nu naar
het CDA. Het kan verkeren.
in stemmenaantallen zijn naast De Lokalen vooral D66, SGP en CU. Alle overige
partijen waaronder KiesKatwijk schommelen rond de 1% winst en verlies en zijn
dus redelijk stabiel gebleven. Maar zo werkt het niet. Door de 14% hogere
opkomst kun je de aantallen stemmen van 2014 niet vergelijken met die van 2018.
De zetelverdeling laat zien hoe het werkelijk zit. CU, SGP en KK zijn naast De
Lokalen de verliezers. Met 45 stemmen meer
hadden De Lokalen de laatste restzetel nog kunnen veroveren, die ging nu naar
het CDA. Het kan verkeren.
Een interpretatie van de uitslagen
De
belangrijkste oorzaak voor het stabiel blijven van CDA en PvdA is het “dorpsgevoel”.
Stemmen is voor de meeste mensen geen rationeel proces. Men is vaak onvoldoende
geïnformeerd over alle ins en outs van kwesties. Partijen die de onderbuik of
de emotie bespelen weten dat als geen ander. Het CDA heeft met een hoog
marketingbudget, waarvan de herkomst tot op heden onduidelijk is, het
dorpsgevoel het beste bespeeld. Mensen zijn blijkbaar gemakkelijk op dat stamsentiment
aanspreekbaar. Dat is hier gebeurd. Een eerste aanwijzing is het aandeel van de
stemmen dat per partij naar de lijsttrekker is gegaan t.o.v. het aandeel dat
door de rest van de lijst is geleverd. In onderstaand plaatje zijn de partijen
gegroepeerd naar dat effect. Bij het CDA heeft de lijsttrekker relatief de
minste stemmen getrokken. Ik denk dat dit niet met populariteit te maken heeft.
belangrijkste oorzaak voor het stabiel blijven van CDA en PvdA is het “dorpsgevoel”.
Stemmen is voor de meeste mensen geen rationeel proces. Men is vaak onvoldoende
geïnformeerd over alle ins en outs van kwesties. Partijen die de onderbuik of
de emotie bespelen weten dat als geen ander. Het CDA heeft met een hoog
marketingbudget, waarvan de herkomst tot op heden onduidelijk is, het
dorpsgevoel het beste bespeeld. Mensen zijn blijkbaar gemakkelijk op dat stamsentiment
aanspreekbaar. Dat is hier gebeurd. Een eerste aanwijzing is het aandeel van de
stemmen dat per partij naar de lijsttrekker is gegaan t.o.v. het aandeel dat
door de rest van de lijst is geleverd. In onderstaand plaatje zijn de partijen
gegroepeerd naar dat effect. Bij het CDA heeft de lijsttrekker relatief de
minste stemmen getrokken. Ik denk dat dit niet met populariteit te maken heeft.
Het Dorpsgevoel
Analyse van
de cijfers laat zien dat dorpsgenoten bij sommige partijen, zoals bij het CDA
en de PvdA, voornamelijk op dorpsgenoten
stemmen. Die herkenbaarheid of vertrouwdheid is niet alleen maar goed. Er zit
ook een element van “eigen volk eerst” in. Zeker als de politiek dit aspect
gaat versterken en benutten. De keerzijde van deze sentimenten zijn namelijk stammenstrijd,
men gaat zich afzetten tegen “de anderen”. Deze strategie zaait verdeeldheid en
is niet goed te rijmen met zalvende verhalen over “verbinden” waar verdeeldheid
heerst. Er is al een keer in de raad geroepen “Valkenburg moet Valkenburg
blijven”. Wie wind zaait zal storm oogsten. KiesKatwijk kon deze strategie om
praktische redenen niet toepassen maar vooral ook niet omdat we dan onszelf
hadden moeten verloochenen. Een raadslid moet er natuurlijk voor de gehele
gemeente zijn en niet alleen maar voor zijn dorpsgenoten. Het “dorpsbelang” is
meestal ook niet voor iedereen precies hetzelfde.
de cijfers laat zien dat dorpsgenoten bij sommige partijen, zoals bij het CDA
en de PvdA, voornamelijk op dorpsgenoten
stemmen. Die herkenbaarheid of vertrouwdheid is niet alleen maar goed. Er zit
ook een element van “eigen volk eerst” in. Zeker als de politiek dit aspect
gaat versterken en benutten. De keerzijde van deze sentimenten zijn namelijk stammenstrijd,
men gaat zich afzetten tegen “de anderen”. Deze strategie zaait verdeeldheid en
is niet goed te rijmen met zalvende verhalen over “verbinden” waar verdeeldheid
heerst. Er is al een keer in de raad geroepen “Valkenburg moet Valkenburg
blijven”. Wie wind zaait zal storm oogsten. KiesKatwijk kon deze strategie om
praktische redenen niet toepassen maar vooral ook niet omdat we dan onszelf
hadden moeten verloochenen. Een raadslid moet er natuurlijk voor de gehele
gemeente zijn en niet alleen maar voor zijn dorpsgenoten. Het “dorpsbelang” is
meestal ook niet voor iedereen precies hetzelfde.
Hullie versus Zullie
Polariseren
op identiteitspolitiek kun je de trend van het “dorpseffect” ook noemen die we
deze verkiezingen zagen. In feite is dat hetzelfde wat Denk in de grote steden
doet. Ik geloof dat dit polariseren in het algemeen eerder tot desintegratie
dan tot integratie gaat leiden. Dat zie je ook in de volgende tabel goed terug.
Ik heb hier de scores op de nummers 1, 2 versus de rest apart gezet. Vaak
hebben partijen een vrouw op nummer 2 staan en veel vrouwen stemmen
traditioneel op andere vrouwen. Dat betekent dat een voorkeursstem op mevrouw
Brul zowel om die reden als om de reden dat zij Rijnsburgse is kan zijn
uitgebracht. Die effecten kun je niet zonder onderzoek scheiden. Maar bij de
nummers 3 t/m laatste speelt dat veel minder. Daaruit blijkt dat mensen hun voorkeursstem
vooral gekregen hebben van dorpsgenoten. Althans, het blijkt niet direct uit de
tabel maar ik ben de diepte in gedoken en heb steekproefsgewijs gekeken van
welke stembureaus die stemmen afkomstig waren en dat bevestigt mijn waarneming.
Het speelt overigens niet bij elke partij in dezelfde mate.
op identiteitspolitiek kun je de trend van het “dorpseffect” ook noemen die we
deze verkiezingen zagen. In feite is dat hetzelfde wat Denk in de grote steden
doet. Ik geloof dat dit polariseren in het algemeen eerder tot desintegratie
dan tot integratie gaat leiden. Dat zie je ook in de volgende tabel goed terug.
Ik heb hier de scores op de nummers 1, 2 versus de rest apart gezet. Vaak
hebben partijen een vrouw op nummer 2 staan en veel vrouwen stemmen
traditioneel op andere vrouwen. Dat betekent dat een voorkeursstem op mevrouw
Brul zowel om die reden als om de reden dat zij Rijnsburgse is kan zijn
uitgebracht. Die effecten kun je niet zonder onderzoek scheiden. Maar bij de
nummers 3 t/m laatste speelt dat veel minder. Daaruit blijkt dat mensen hun voorkeursstem
vooral gekregen hebben van dorpsgenoten. Althans, het blijkt niet direct uit de
tabel maar ik ben de diepte in gedoken en heb steekproefsgewijs gekeken van
welke stembureaus die stemmen afkomstig waren en dat bevestigt mijn waarneming.
Het speelt overigens niet bij elke partij in dezelfde mate.
In
bovenstaand plaatje is de volgorde bepaald op de mate waarin de stemmen door de
nummers 3 t/m laatste zijn geleverd. Het beeld komt overeen met dat van het
eerdere plaatje waarin de proportie stemmen die door de lijsttrekker zijn
geleverd de volgorde bepaalde. PvdA en D66 komen nu wat lager in het lijstje omdat
daar de nummers 2 relatief veel stemmen trokken. Ik gok dat bij D66 het dameseffect
groot was en bij de “Nelly-Vote” meer het Valkenburg-sentiment. Bij VVD en CU gelden dezelfde overwegingen.
Was het nu de geografie of de sekse ? Bij de SGP speelt dat vraagstuk
natuurlijk een stuk minder. Ik heb uiteraard nog veel meer interessante
exercities gedaan met de cijfertjes maar ik ga u niet hoorndol maken met de
resultaten.
bovenstaand plaatje is de volgorde bepaald op de mate waarin de stemmen door de
nummers 3 t/m laatste zijn geleverd. Het beeld komt overeen met dat van het
eerdere plaatje waarin de proportie stemmen die door de lijsttrekker zijn
geleverd de volgorde bepaalde. PvdA en D66 komen nu wat lager in het lijstje omdat
daar de nummers 2 relatief veel stemmen trokken. Ik gok dat bij D66 het dameseffect
groot was en bij de “Nelly-Vote” meer het Valkenburg-sentiment. Bij VVD en CU gelden dezelfde overwegingen.
Was het nu de geografie of de sekse ? Bij de SGP speelt dat vraagstuk
natuurlijk een stuk minder. Ik heb uiteraard nog veel meer interessante
exercities gedaan met de cijfertjes maar ik ga u niet hoorndol maken met de
resultaten.
Het Groengevoel
GB heeft op
ongeveer dezelfde wijze als het CDA kunnen inspelen op een emotie van de
achterban. Ditmaal staat niet de geografie maar de groene emotie van vogelaars
en natuurliefhebbers centraal. Het is bizar dat als we naar de feiten kijken de
echte groene doorbraken door Klaas Jan van der Bent (CU) zijn gerealiseerd. Door
het afblazen van Manhattan op Duinvallei is zo’n doorbraak bereikt. Het Stadspark
Duinvallei met evenemententerrein kan alleen daardoor in de toekomst realiteit
worden. Door de maximale grootte van de ecologische groene buffer na te streven
op Valkenburg is er een enorme slag geslagen voor de natuurliefhebbers. Ook een
tweede Panbos wordt mogelijk gemaakt. En als de door VVD en CDA gedomineerde provincie
ons niet opnieuw belazert kunnen we het Valkenburgse Meer recreatief en qua
natuurbeleving op een prima manier ontwikkelen. Maar dat is de ratio. Die is
onvoldoende herkend door de stemmers.
ongeveer dezelfde wijze als het CDA kunnen inspelen op een emotie van de
achterban. Ditmaal staat niet de geografie maar de groene emotie van vogelaars
en natuurliefhebbers centraal. Het is bizar dat als we naar de feiten kijken de
echte groene doorbraken door Klaas Jan van der Bent (CU) zijn gerealiseerd. Door
het afblazen van Manhattan op Duinvallei is zo’n doorbraak bereikt. Het Stadspark
Duinvallei met evenemententerrein kan alleen daardoor in de toekomst realiteit
worden. Door de maximale grootte van de ecologische groene buffer na te streven
op Valkenburg is er een enorme slag geslagen voor de natuurliefhebbers. Ook een
tweede Panbos wordt mogelijk gemaakt. En als de door VVD en CDA gedomineerde provincie
ons niet opnieuw belazert kunnen we het Valkenburgse Meer recreatief en qua
natuurbeleving op een prima manier ontwikkelen. Maar dat is de ratio. Die is
onvoldoende herkend door de stemmers.
Dorpsbelangen
Mensen die
landelijk op GroenLinks of de partij voor de Dieren stemmen denken misschien dat
GB hen het beste kan vertegenwoordigen. De feiten, bijvoorbeeld op het dossier
Rijnlandroute, zijn anders dan ze kunnen vermoeden. Misschien geloven ze in het
sprookje dat met een bijdrage van 11 miljoen van de provincie GB hen een tunnel
in de N206 kan bezorgen. Ze hebben er meestal geen weet van dat GB de partij
was die tegen de motie van KiesKatwijk stemde om een laatste poging te wagen
Provinciale Staten te bewegen om het
vierbaans fijnstofkanon dat Rijnlandroute heet af te blazen. Het Katwijkse
alternatief was deze snelweg tegen ongeveer dezelfde kosten te vervangen door
een combinatie van Pioniersbaan en een minder drukke Tjalmaweg. Voor mensen die
op landelijke partijen hebben gestemd geldt hetzelfde misverstand. Ze stemmen rationeel
gezien op dit dossier tegen hun eigen belang. Alle landelijke partijen in de
provincie, behalve de Partij van de Dieren, 50PLUS en de combinatie CU/SGP,
wilden niet eens naar het Katwijkse alternatief voor de snelweg voor onze deur
luisteren. Hoezo Valkenburgs of Rijnsburgs belang ? Of gaat dat niet over een
snelweg voor de deur maar alleen over “klein bier” ?
landelijk op GroenLinks of de partij voor de Dieren stemmen denken misschien dat
GB hen het beste kan vertegenwoordigen. De feiten, bijvoorbeeld op het dossier
Rijnlandroute, zijn anders dan ze kunnen vermoeden. Misschien geloven ze in het
sprookje dat met een bijdrage van 11 miljoen van de provincie GB hen een tunnel
in de N206 kan bezorgen. Ze hebben er meestal geen weet van dat GB de partij
was die tegen de motie van KiesKatwijk stemde om een laatste poging te wagen
Provinciale Staten te bewegen om het
vierbaans fijnstofkanon dat Rijnlandroute heet af te blazen. Het Katwijkse
alternatief was deze snelweg tegen ongeveer dezelfde kosten te vervangen door
een combinatie van Pioniersbaan en een minder drukke Tjalmaweg. Voor mensen die
op landelijke partijen hebben gestemd geldt hetzelfde misverstand. Ze stemmen rationeel
gezien op dit dossier tegen hun eigen belang. Alle landelijke partijen in de
provincie, behalve de Partij van de Dieren, 50PLUS en de combinatie CU/SGP,
wilden niet eens naar het Katwijkse alternatief voor de snelweg voor onze deur
luisteren. Hoezo Valkenburgs of Rijnsburgs belang ? Of gaat dat niet over een
snelweg voor de deur maar alleen over “klein bier” ?
Voor een boom stemmen, maar een bos
verliezen
verliezen
Mensen die
op de grote landelijke partijen hebben gestemd door hun Valkenburgse,
Rijnsburgse of hun KattukBinse- of KattukZee-gevoel te volgen hebben er helaas meestal
geen idee van dat de meeste dorpse problemen waar ze tegen ageren door
diezelfde partijen zijn veroorzaakt. Dat aspect bleef in de propaganda
achterwege. Mensen met groengevoel stemmen voor een boom maar verliezen een
bos. Mensen die voor politiek anti-voetbal stemmen zullen hun club nooit iets zien bereiken. Dit
leidt dus op termijn tot
teleurstellingen. We mogen blij zijn als de gevolgen daarvan straks
beperkt blijven tot cynisme over de politiek.
op de grote landelijke partijen hebben gestemd door hun Valkenburgse,
Rijnsburgse of hun KattukBinse- of KattukZee-gevoel te volgen hebben er helaas meestal
geen idee van dat de meeste dorpse problemen waar ze tegen ageren door
diezelfde partijen zijn veroorzaakt. Dat aspect bleef in de propaganda
achterwege. Mensen met groengevoel stemmen voor een boom maar verliezen een
bos. Mensen die voor politiek anti-voetbal stemmen zullen hun club nooit iets zien bereiken. Dit
leidt dus op termijn tot
teleurstellingen. We mogen blij zijn als de gevolgen daarvan straks
beperkt blijven tot cynisme over de politiek.
Ondergetekende
is ook teleurgesteld. Mijn kater heeft helemaal niets te maken met het feit dat
KiesKatwijk een zetel is kwijtgeraakt. Per saldo is de oppositie versterkt. Mijn
huidige gemoedstoestand heeft alles te maken met het feit dat het spelen van de
emotiekaart met de nodige (financiële) inspanningen blijkt te werken. En dan
heb ik het niet over Durf.
is ook teleurgesteld. Mijn kater heeft helemaal niets te maken met het feit dat
KiesKatwijk een zetel is kwijtgeraakt. Per saldo is de oppositie versterkt. Mijn
huidige gemoedstoestand heeft alles te maken met het feit dat het spelen van de
emotiekaart met de nodige (financiële) inspanningen blijkt te werken. En dan
heb ik het niet over Durf.
Jaap
Haasnoot
Haasnoot