rond de nieuw te maken Regionale Omgevingsvisie “Het Hart voor Holland” in de
gemeenteraad van Katwijk besproken. In de vorige twee afleveringen van deze
blog hebben we al wat commentaren gegeven op dit product. De Omgevingsvisie is
van wezenlijk belang voor de regio en met name ook voor de inwoners van
Katwijk. Het legt op hoofdlijnen de koers vast voor de ruimtelijke ordening in
deze streek. De horizon ligt op 2040 en
er wordt vervolgens een ideaalplaatje geschetst.
Kluitje
We zitten
hier met z’n allen op een kluitje en op een of andere manier willen mensen
allemaal in de Randstad wonen en ontvolkt het platte land. Dat vergt visie en regulering
want als er niets wordt geregeld dan zitten we hier over een aantal jaren in
een enorme amorfe onleefbare steenwoestijn. Zoiets als zo’n afschuwelijk
lelijke en armoedige woonwijk in de
gemeente Den Haag maar dan honderd maal groter. We moeten er dus voor zorgen dat er in de regio een verstandige
balans komt tussen wonen, werken en recreëren. Dat is nodig voor het
welbevinden van mensen, maar het is ook noodzakelijk om op langere termijn onze
welvaart te kunnen vasthouden. Voor ons (inwoners van de regio, inwoners van de
gemeente Katwijk, KiesKatwijk) is in dit verband met name de positie van het
grondgebied van het voormalig Vliegkamp Valkenburg van enorm belang. Daarom
hebben we daar in de vorige afleveringen het nodige over geschreven.
“Je kunt dat gebied maar één keer verpesten”
heeft een voormalige rijksbouwmeester eens opgemerkt. En zoals te verwachten,
daar is men op dit moment volop mee bezig. De achterliggende hoofdoorzaak daarvan
is te vinden in een combinatie van hebzucht en ambitieverslaving bij
sleutelfiguren. Je kunt dat ook samenvatten met “gebrek aan wijsheid”. Alles is
psychologie beste lezers.
De
omgevingsvisie zou gebruikt kunnen worden als instrument om tegenwicht te
bieden tegen de stille maar sterke krachten die bezig zijn om op de genoemde
locatie met hun woningbouwplannen onze samenleving een loer te draaien. Wonen
kan overal elders in de regio en provincie gemakkelijker, goedkoper en met
minde schade, risico en kosten dan op het voormalig Vliegkamp Valkenburg. Lees
er anders onze nota “Kansen benutten,een fiasco voorkomen” nog maar eens op na. Overigens een prachtige titel
die ook volledig van toepassing is op het proces rond het vaststellen van de
Omgevingsvisie.
Het
raadsvoorstel rond dit proces gaf min of meer het gebruikelijk beeld te zien
van wat inspraak en participatie tegenwoordig inhoudt. Ik ben er niet al te enthousiast
over. Het instrumentarium is min of meer verworden tot een “ceremonie protocollaire”
waarbij de “usual suspects” namens de overbekende belangengroepen hun zegje
komen doen. Tegelijkertijd moet ik toegeven dat het ook niet eenvoudig is om de
bevolking te enthousiasmeren en in de benen te krijgen voor een abstract
onderwerp als een omgevingsvisie. Misschien dat het gemakkelijker als we het
drieletterwoord AZC er bij trekken. Maar dan zit je nog met het probleem dat je
graag een doorsnede van de hele bevolking betrokken wil zien. Het is dus niet
eenvoudig, maar het kan wel een stukje beter zou ik denken. En dat zou ook
moeten want de coalitie is de rit begonnen met een grote ambitie rond het thema
burgerparticipatie.
Die ambitie
is inmiddels gesmoord in een beleidsnota. Dit volgens het principe “een
beleidsnota is hetzelfde als een oplossing voor het probleem of de opgave”.
Opvallend is dat men de vernieuwing vooral zoekt in de etiketten die men op de
gebruikelijke producten plakt. Men stopt de oude wijn graag in nieuwe zakken. Zo
heet een publieksbijeenkomst tegenwoordig een “ontwerpatelier” of “werktafel”.
Volkomen belachelijk. Zoiets als een beddenzaak een slaapcentrum noemen. Of zoals het gezegde luidt “ook al draagt een aap een ring, het is en blijft een lelijk
ding”.
Een
eufemisme wordt overigens meestal gebruikt om iets lelijks te verbergen. Zo
wordt een belangengroep die gedomineerd wordt door de toeristen- en
middenstandslobby in Katwijk meestal aangeduid als een “klankbordgroep”. Een andere
actiegroep uit die contreien rond windmillgate
wordt consequent aangeduid als een stichting die vooral voorlichting naar de
bevolking als product zou hebben. Waar ligt de grens tussen creatief met de
waarheid omgaan en botweg liegen ? Zullen we nog maar een keer een workshop
Integriteit voor het Katwijkse bestuur organiseren ?
Terug naar
de Omgevingsvisie en het proces om dat product tot stand te brengen. Het gevaar
dat ik zie is dat allerlei deskundigen en ambtenaren goedbedoelde en ook goede
verhalen, principes en visies ten beste zullen geven. Dat levert dan vervolgens
prachtig hoogdravend proza op dat prima kan dienen voor een product dat iets
minder idealistisch is en dat botweg de belangen van bepaalde lobby’s weergeeft.
In de concept-omgevingsvisie zijn daar nu al enkele voorbeelden van te vinden.
Het presenteren van woningbouw in plaats van een combinatie van het zeer
kansrijke “Unmanned Valley” initiatief met de nodige natuur en recreatie op het Vliegkamp
Valkenburg valt op geen enkele wijze te rijmen met de hoogdravende principes en
uitgangspunten, zoals die bijvoorbeeld in de startnota zijn gepresenteerd.
Dat
is verklaarbaar doordat enkele sleutelfiguren op de achtergrond, die meestal
een hiërarchieke relatie onderhouden met de goedwillende ambtenaren en
deskundigen, er hun stempel op gedrukt hebben. De gemeenteraden worden dan
uitsluitend misbruikt om het voorgekookte verhaal af te stempelen en van de
nodige legitimiteit te voorzien. Dat is geen cynisme dat is de realiteit, die overigens
door veel naïeve hobby politici in de gemeenteraden niet herkend wordt.
Probleem en
handicap in een regionale aanpak is dat er nauwelijks actieve en effectieve dwarsverbanden
en netwerken zijn tussen gemeenteraadsleden van de diverse regiogemeenten. Voor
de beroepsbestuurders, en dan vooral de burgemeesters, want dat zijn de blijvertjes
en veel wethouders zijn ook maar passanten, ligt dat geheel anders. Zij komen
elkaar in allerlei verbanden tegen, hebben een pikorde en ze hebben uiteraard ook hun
ambities onderling met elkaar afgedeald. De gemeenteraden zijn niet veel anders
dan hordes die in het proces overwonnen moeten worden. De status van de
burgemeester stijgt naar mate hij de gemeenteraad meer of minder in zijn zak
heeft.
Afhankelijk
van het beoordelingsstandpunt van de waarnemer kan deze bestuurlijke realiteit
maatschappelijk gezien goede of juist slechte resultaten opleveren. Ik geef van
beide een voorbeeld. In de Omgevingsvisie is dus nog steeds het achterhaalde
woningbouwproject voor het vliegkamp Valkenburg opgenomen. Maar er staat ook in
dat de (toekomstige snelweg) N206 ter hoogte van Katwijk aan den Rijn in een tunnel moet worden
aangelegd. Er staat bovendien ook in dit werkstuk dat er bij Katwijk een zeejachthaven
moet komen. Tot nu toe acht ik dat een ongewenste ontwikkeling maar ik laat
me graag verrassen met de uitwerking van dit streven.
Mijn
conclusie is dat we voor de locatie van het Vliegkamp Valkenburg “bottom up” in
de omliggende gemeenteraden steun moeten gaan zoeken voor Unmanned Valley, en voor
het volledig verplaatsen van de woningbouwopgave naar elders. Omdat
gemeenteraden formeel de eindbeslissing hebben kunnen we op die manier een
tegenwicht bieden tegen beroepsbestuurders die in de bureaucratie een
machtspositie hebben, en die daardoor onevenwichtig veel invloed kunnen
uitoefenen. Ik denk dat ik een actiegroep ga oprichten die in de vorm van een stichting subsidie kan ophalen bij de gemeente Katwijk.
Met name in het geval van burgemeesters vind ik die onevenredige en in achterkamertjes uitgeoefende overmatige invloed uiterst
ongewenst omdat deze functionarissen (net als in Noord Korea) bij ons niet democratisch gekozen
zijn en dus ook niet weggestuurd kunnen worden.